Sterylizacja stanowi fundamentalny proces w każdej placówce weterynaryjnej, decydujący o bezpieczeństwie pacjentów i personelu. W gabinetach weterynaryjnych przeprowadza się różnorodne badania i zabiegi z wykorzystaniem wielorazowych przyrządów, które wymagają skutecznej eliminacji wszystkich mikroorganizmów. Sterylizatory weterynaryjne są podstawowym elementem wyposażenia każdego podmiotu zajmującego się leczeniem, ochroną czy pielęgnacją zwierząt.
Specyfika pracy w lecznicach dla zwierząt wymaga stosowania urządzeń dostosowanych do intensywnej eksploatacji, często w trybie ciągłym, z uwzględnieniem różnorodnych potrzeb związanych z leczeniem różnych gatunków zwierząt. Proces sterylizacji to zjawisko polegające na wyniszczeniu wszystkich obecnych form mikroorganizmów, zarówno rozmnażających się, jak i tych w stanie spoczynku.
Znaczenie sterylizacji w weterynarii
Sterylizacja w gabinecie weterynaryjnym jest kluczowa dla zapewnienia bezpieczeństwa i higieny podczas zabiegów medycznych. Zabiegi wykonywane w gabinetach weterynaryjnych wiążą się z wysokim ryzykiem kontaktu z materiałem zakaźnym, dlatego proces sterylizacji narzędzi ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa pacjentów i personelu.
Do podstawowych czynności w placówkach weterynaryjnych zalicza się sterylizację sprzętu wykorzystywanego podczas wszelkich zabiegów, dezynfekowanie leków przeznaczonych do podawania parenteralnego oraz sterylizację przedmiotów wielokrotnego użytku, które miały kontakt ze zwierzętami chorującymi na choroby zakaźne. Procedury higieniczne dotyczą wszystkich zwierząt przebywających w gabinecie jako potencjalnie zakażonych.
Podstawowe rodzaje sterylizatorów weterynaryjnych
Na rynku dostępnych jest kilka rodzajów sterylizatorów, z których każdy ma swoje specyficzne zastosowania i zalety. Autoklawy, czyli sterylizatory parowe, są najczęściej wybierane ze względu na swoją skuteczność i wszechstronność.
Autoklawy parowe
Autoklawy weterynaryjne to urządzenia wysokiej klasy, które wykorzystują wysoką temperaturę i parę wodną do wytworzenia warunków, w których giną mikroorganizmy, takie jak bakterie, wirusy, grzyby oraz inne patogeny. Działają poprzez wytworzenie próżni i wprowadzenie do komory sterylizacyjnej pary wodnej pod ciśnieniem.
Autoklawy klasy B
Autoklawy klasy B to najbardziej zaawansowane sterylizatory parowo-ciśnieniowe, które wyróżnia frakcjonowana próżnia wstępna. Cechą wyróżniającą sterylizatory klasy B jest frakcjonowana próżnia wstępna, umożliwiająca całkowite usunięcie powietrza poprzez sekwencję impulsów próżni i wstrzyknięcie pary do komory. Obecnie jest to najskuteczniejsza metoda sterylizacji. Teoretycznie można sterylizować w nich wszystkie typy wsadów, w tym instrumenty o budowie kapilarnej. Dostępne są sterylizatory weterynaryjne o pojemności 8, 12, 18 i 22 litrów.
Sterylizatory na gorące powietrze
Sterylizatory na gorące powietrze to niezastąpione urządzenia w gabinetach weterynaryjnych, umożliwiające skuteczną i bezpieczną sterylizację, dezynfekcję narzędzi chirurgicznych oraz instrumentów medycznych. Dzięki zastosowaniu wysokiej temperatury sterylizatory eliminują bakterie, wirusy i grzyby, zapewniając najwyższy poziom higieny w pracy ze zwierzętami.
Sterylizatory weterynaryjne mogą występować w konfiguracji z wymuszonym lub grawitacyjnym obiegiem powietrza. W sterylizatorach z wymuszonym obiegiem powietrza proces sterylizacji zachodzi na skutek oddziaływania odpowiednio ukierunkowanego strumienia gorącego powietrza.
Wymagania prawne i sanitarne
Obowiązki placówek weterynaryjnych
Zgodnie z przepisami, każda lecznica weterynaryjna powinna być wyposażona w autoklaw lub sterylizator na suche powietrze. Wymogi sanitarne dotyczące gabinetów weterynaryjnych obejmują również obowiązek posiadania w klinice lub gabinecie autoklawu/sterylizatora oraz wanienki dezynfekcyjnej zawierającej środek odkażający.
Zakłady lecznicze dla zwierząt, jako miejsca pracy, podczas kontroli Inspekcji Sanitarnej są oceniane pod kątem spełniania wymagań przewidzianych przepisami prawa pracy. Wszystkie powierzchnie w placówkach weterynaryjnych muszą być wykonane z materiałów umożliwiających łatwą i skuteczną dezynfekcję, odpornych na działanie wody i detergentów.
Kontrola procesu sterylizacji
Kontrola procesu sterylizacji w gabinecie weterynaryjnym musi być szczególnie ściśle przestrzegana ze względu na zakażenia, do których może dojść podczas zabiegów. Wymagana jest dokumentacja dotycząca prowadzenia sterylizacji wyrobów medycznych, obejmująca wyniki biologicznej, chemicznej i fizycznej kontroli procesów sterylizacji.
Kontrola sterylizacji za pomocą testów chemicznych spełniających normę PN EN ISO 11140-1 jest najczęściej stosowaną metodą oceny skuteczności procesu sterylizacji w sterylizatorach parowych. Test ma zwykle formę paska z substancją zmieniającą kolor pod wpływem czynników fizycznych: temperatury i ciśnienia.
Kryteria wyboru sterylizatora weterynaryjnego
Pojemność i wielkość urządzenia
Pierwszym krokiem przy wyborze odpowiedniego sterylizatora weterynaryjnego jest jego pojemność oraz wielkość. Wybór odpowiedniego urządzenia zależy od ilości narzędzi, które gabinet weterynaryjny musi sterylizować w ciągu dnia, a także od dostępnej przestrzeni.
Większe urządzenia mogą być bardziej efektywne energetycznie, ale jednocześnie zajmują więcej miejsca. W zależności od potrzeb, dostępne są autoklawy o różnych pojemnościach – od kompaktowych modeli do mniejszych placówek, jak i autoklawy o większej pojemności, pozwalające na jednorazową sterylizację większej ilości instrumentów.
Czas sterylizacji i efektywność
Czas sterylizacji to kolejny istotny czynnik, który należy wziąć pod uwagę przy wyborze sterylizatora do gabinetu weterynaryjnego. Im krótszy czas sterylizacji, tym szybciej można przeprowadzić kolejne zabiegi. Do szybkiej sterylizacji narzędzi stosuje się ciśnienie 1 bar i temperaturę 134 °C.
Funkcje dodatkowe
Automatyczne sterylizatory z intuicyjnymi panelami sterowania i programowalnymi cyklami mogą znacznie ułatwić codzienną pracę w gabinecie weterynaryjnym. Nowoczesne sterylizatory posiadają szereg funkcjonalności, które ułatwiają ich użytkowanie i usprawniają prowadzenie dokumentacji w klinice.
Warto zwrócić uwagę na obecność funkcji suszenia, filtrów bakteryjnych, możliwości rejestrowania cykli pracy i intuicyjnych paneli sterujących. W zależności od modelu, sterylizatory mogą posiadać myjki ultradźwiękowe i funkcję suszenia.
Właściwe przygotowanie narzędzi do sterylizacji
Proces czyszczenia
Przed każdym zabiegiem operacyjnym lub inwazyjnym wymagającym aseptycznych warunków najważniejsze są zaplanowanie i podjęcie procedur, dzięki którym uzyskamy czyste, a przede wszystkim sterylne narzędzia. Czyszczenie nie jest tym samym co sterylizacja – jest to etap ją poprzedzający i do niej przygotowujący.
Narzędzia zabrudzone krwią należy oczyścić bezpośrednio po użyciu za pomocą miękkiej szczotki, zanurzając przez 10–20 minut w roztworze czyszczącym oraz z dodatkiem enzymów, przy użyciu ultradźwięków lub po prostu myjąc w zmywarce. Zaschniętą krew jest trudno usunąć, a pozostawienie niewielkiej ilości może spowodować korozję nawet materiałów nierdzewnych.
Sterylizacja w pozycji otwartej czy zamkniętej
Sterylizacja w pozycji otwartej jest niewskazana z kilku powodów, z których najważniejszy to ryzyko uszkodzenia bariery sterylnej, czyli opakowania. Ponieważ para wodna o parametrach charakterystycznych dla procesu sterylizacji ma bardzo wysoką zdolność penetracji, dociera bez przeszkód również do wąskich szczelin między ramionami zamkniętego narzędzia.
Podsumowanie
Sterylizatory weterynaryjne odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa sanitarnego w lecznicach i przychodniach dla zwierząt. Wybór odpowiedniego urządzenia powinien uwzględniać specyfikę pracy placówki, liczbę wykonywanych zabiegów oraz rodzaj sterylizowanych materiałów. Nowoczesne sterylizatory, takie jak te oferowane przez firmę Wamed, łączą sprawdzoną technologię z innowacyjnymi rozwiązaniami, zapewniając najwyższe standardy higieny przy jednoczesnej efektywności ekonomicznej. Właściwe wykorzystanie sterylizatorów, połączone z odpowiednią kontrolą procesów, stanowi fundament profesjonalnej opieki weterynaryjnej.
Wamed oferuje wysokiej jakości sprzęt weterynaryjny, dostosowany do wymagań współczesnych placówek diagnostycznych i leczniczych dla zwierząt. W ofercie znajdują się sterylizatory weterynaryjne z grawitacyjnym i wymuszonym obiegiem powietrza, które służą do suszenia, podgrzewania oraz sterylizacji suchym gorącym powietrzem.
